De doofpot

Wamena en de Baliem vallei…hier speelt meer dan je op het eerste gezicht zou zeggen.

Toen wij nog in Raja Ampat waren, kregen we van een toerist daar een artikel te zien waarin stond dat er 20 constructiewerkers in de buurt van de Baliem vallei (Nguda) vermoord waren. Het ging om wegenbouwers die bezig waren een weg van Sorong naar Wamena aan te leggen; een initiatief van de regering. De OPM, de partij voor de vrijheid van Papua, is tegen deze weg door de jungle. Zij willen dat Papua Papua blijft en niet helemaal verwesterd met steeds meer huizen, wegen, Indonesiërs en buitenlanders. Wie de wegenbouwers vermoord heeft, werd niet vermeld. Men weet vrijwel zeker dat het rebellen zijn uit de vallei; wellicht met een link met de OPM. Een heftig nieuwsbericht en toch werd er in de media in Indonesië en zeker in het buitenland weinig tot geen aandacht aan besteed. Ook wij hebben steeds naar Nu.nl gekeken, maar geen bericht hierover. De plek waar dit is voorgevallen ligt zo’n 30-50 kilometer bij Wamena vandaan, maar is toch dichtbij. Voordat we een ticket boekten naar Wamena hadden we dan ook in Sorong nog geïnformeerd of het wel veilig was om te gaan. Daar wisten ze van niets, maar hadden voor ons een hotel in Wamena gebeld om te informeren of er plaats was en of het veilig was. Het hotel gaf aan dat er niets van het incident te merken was in de stad. We besloten dus om toch te gaan.

En het klopt ook..in Wamena merk je er op het eerste gezicht niets van. Wel zijn er veel militairen in Wamena; waarschijnlijk iets meer dan anders. Over de moorden in Nguda wordt bij voorkeur niet gesproken; dat wordt in de doofpot gestopt. In de eerste week sprak ik een man uit Sulawesi die hier nu met zijn gezin woont omdat hij een project doet van een paar jaar in deze omgeving. Hij bleek één van de betrokken projectmanagers bij het bouwen van de weg van Sorong naar Wamena. Met tranen in zijn ogen vertelde hij zacht over de gruwelen. Hij zei dat het geen 20 maar 40 mannen zijn die vermoord zijn en hij kende ze allemaal stuk voor stuk. Hij wist niet of hij dit project nog wel wilde afmaken in deze situatie. Ik vroeg of de moordenaars al opgepakt zijn. Daarop antwoordde hij dat dat niet het geval is en dat ze ook niet hard zoeken; het wordt in de doofpot gestopt. De rebellen zijn vrijwel zeker locals verderop uit de vallei en ze kunnen echt overal zijn. Ze houden zich verscholen in de bergen of de jungle en zijn lastig te pakken, maar er wordt dus ook weinig gezocht. Wel zijn overal controleposten van het leger, maar daar kunnen ze de daders ook niet mee pakken; die weten precies waar die posten zijn.
"Er mag ook eigenlijk niet over gesproken worden" vervolgende de projectmanager zacht. "Je weet in dit gebied niet wie goed of fout is, dus je kan het er beter niet over hebben om het risico te vermijden er ook bij betrokken te raken en in het ergste geval ook vermoord te worden." Heftig! Enerzijds lijkt het een vredig plaatsje in een vredige vallei, maar als je verder kijkt, is dat dus niet helemaal zo. Vooral voor de Indonesiërs is het niet helemaal veilig. Als toerist moet je je wel registreren en dan krijg je een permit, zodat de politie weet dat je in de vallei verblijft. Daarnaast mag je niet zonder gids de vallei in en zijn er plekken verderop in de vallei waar je, zeker nu na het incident in Nguda, helemaal niet mag komen. Maar als je je aan die spelregels houdt, gaat het goed.

We merken ook spanningen als er een ceremonie of bijeenkomst is waardoor veel Dani mensen de stad inkomen. Vaak staan ze met velen op een truck; sommigen zelfs met pijl en boog. Hun gezichten staan grimmig en de sfeer in de stad wordt ook grimmiger als zij de stad binnenkomen in grote getallen. Meer leger, meer politie en de stad straalt zowel grimmigheid als angst uit. Een vreemde gewaarwording. We hebben slechts één keer een opstootje gezien tussen een Dani en een niet-Papua, maar verder niet. Het is, voor zover wij kunnen overzien, dus eigenlijk alleen de sfeer die omslaat, maar het komt niet tot escalatie.

Daarnaast wordt gewaarschuwd voor ojeks (motortaxi’s) als het donker is geworden. We hebben het niet uitgeprobeerd, maar ’s nachts schijnen er onbetrouwbare chauffeurs op de been te zijn. Gelukkig is alles dichtbij en kunnen we na het eten prima naar huis lopen, want op straat is het in het centrum gewoon veilig.

Nu lijkt het alsof alle dreiging komt van Papua’s / Papua rebellen, maar we horen ook andere verhalen. Zo vertelde Paul dat ze (de Papua’s) altijd op hun hoede moeten zijn voor het leger. Hij vertelde dat zijn vader zonder opgave van reden vermoord is door het leger hier en dat gebeurt veel vaker. Ook vertelde hij dat het leger stiekem alcohol (die officieel in de hele vallei niet verkrijgbaar is) en drugs uitdeelt aan de Papua’s. De Papua’s zijn hier niet aan gewend en worden agressief. Dat is voor het leger dan weer een mooie reden om in te grijpen en de Papua’s gevangen te nemen en/of te doden en te schande te maken (‘zie je wel, ze zijn gevaarlijk’).

Wamena met de Baliem vallei is dus een gebied met twee gezichten en nu we er wat langer zitten, zien we beide gezichten. Hoe het werkelijk zit, daar zullen we niet achterkomen. De feiten kennen we niet; alleen de verhalen. Maar dat er iets niet goed zit hier is wel duidelijk.

Veel liefs van ons vieren

PS: sorry voor het feit dat we minder berichten plaatsen, maar de verbinding is erg instabiel en we hebben alleen af en toe een hotspot; verder geen wifi